Νεφροσκόπηση

Τι είναι η νεφροσκόπηση;

Η νεφροσκόπηση είναι μία παρεμβατική διαγνωστική και θεραπευτική πράξη, με την οποία ο ουρολόγος εξετάζει το εσωτερικό του νεφρού, και συγκεκριμένα τους νεφρικούς κάλυκες και τη νεφρική πύελο. Οι νεφρικοί κάλυκες είναι το σημείο από όπου «βγαίνουν» τα ούρα που έχουν δημιουργηθεί στο παρέγχυμα του νεφρού, και η νεφρική πύελος είναι το σημείο του νεφρού όπου τα ούρα συγκεντρώνονται, ώστε μετά να μεταφερθούν με τον ουρητήρα στην ουροδόχο κύστη. Υπάρχουν δύο διαφορετικές τεχνικές νεφροσκόπησης, οι οποίες διαφέρουν πολύ μεταξύ τους τόσο ως προς τη βαρύτητά τους για τον ασθενή όσο και ως προς τις περιπτώσεις στις οποίες εκτελούνται. Η μία τεχνική είναι με τη χρήση εύκαμπτου ουρητηροσκοπίου, και η άλλη είναι η διαδερμική προσπέλαση του πυελοκαλυκικού συστήματος.

Πότε γίνεται;

Η συχνότερη περίπτωση για την οποία διενεργείται μία νεφροσκόπηση είναι η λιθίαση του νεφρού, η οποία δεν απαντά στην εξωσωματική λιθοτριψία. Έτσι, όταν έχουν προηγηθεί αποτυχημένες συνεδρίες εξωσωματικής ή το μέγεθος του λίθου είναι τέτοιο, που η εξωσωματική λιθοτριψία δεν προβλέπεται να έχει επιτυχία, τότε η νεφροσκόπηση μπορεί να δώσει λύση με τον κατακερματισμό του λίθου και την αφαίρεσή του. Άλλες περιπτώσεις όπου μπορεί να γίνει νεφροσκόπηση είναι στη διάγνωση και ίσως αντιμετώπιση ενός όγκου του πυελοκαλυκικού συστήματος του νεφρού και στην αντιμετώπιση στενώματος της πυελοουρητηρικής συμβολής

Ποια είναι η απαραίτητη προετοιμασία για την εξέταση;

Η νεφροσκόπηση είναι μία παρεμβατική ιατρική πράξη, η οποία γίνεται υπό αναισθησία σε οργανωμένη χειρουργική αίθουσα. Σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητος ο πλήρης προεγχειρητικός έλεγχος, με λεπτομερή λήψη ιστορικού του ασθενούς και αναισθησιολογική εκτίμηση. Ο ουρολόγος και ο αναισθησιολόγος πρέπει να γνωρίζουν τη φαρμακευτική αγωγή που πιθανόν λαμβάνει ο ασθενής, το ιστορικό προηγούμενων σοβαρών παθήσεων ή χρόνιων νόσων του ασθενή και τα χειρουργεία στα οποία έχει υποβληθεί. Θα πρέπει, επίσης, ο ασθενής να αναφέρει αλλεργίες και πιθανή εγκυμοσύνη, αν είναι γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας, καθώς κατά τη διάρκεια της νεφροσκόπησης γίνεται χρήση ακτίνων Χ.

Η νεφροσκόπηση με τη χρήση εύκαμπτου ουρητηροσκοπίου είναι μικρότερης βαρύτητας για τον ασθενή και μπορεί να γίνει με γενική ή ραχιαία αναισθησία σε κλινική νοσηλείας μιας ημέρας (ODC). Σε αυτήν την περίπτωση, ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός για 8 ώρες πριν  από τη νεφροσκόπηση και μετά την παραμονή λίγων ωρών στην κλινική μπορεί να επιστρέψει σπίτι του, χωρίς όμως επιστροφή στις συνηθισμένες δραστηριότητες την ημέρα της εξέτασης.

Στην περίπτωση διενέργειας διαδερμικής νεφροσκόπησης και νεφρολιθοτριψίας, δεν πρόκειται πλέον για μικρή διαγνωστική εξέταση αλλά για πλήρη χειρουργική επέμβαση μεγάλης βαρύτητας. Εκτός από την προετοιμασία που αναφέρθηκε νωρίτερα, ο ασθενής θα πρέπει να έχει καταθέσει και 2-3 μονάδες αίματος για την πιθανότητα μετάγγισης, όπως επίσης είναι πιθανό να ζητηθεί από τον αναισθησιολόγο και καρδιολογική ή πνευμονολογική προεγχειρητική εκτίμηση. Μετά τη διαδερμική, ο ασθενής παραμένει νοσηλευόμενος για μερικές μέρες.

Ποια η διαδικασία της εξέτασης;

Η εύκαμπτη νεφροσκόπηση δεν διαφέρει σημαντικά από την ουρητηροσκόπηση, απλώς ο ουρολόγος εισέρχεται βαθύτερα στον ασθενή, μέχρι τη νεφρική πύελο και τους κάλυκες. Ο ασθενής τίθεται υπό αναισθησία και ο ουρολόγος, ύστερα από λίπανση της ουρήθρας, τοποθετεί το ουρητηροσκόπιο εντός της ουροδόχου κύστης, αναγνωρίζει τα ουρητηρικά στόμια και εισέρχεται στον ουρητήρα που πρέπει να διερευνηθεί και προωθεί το νεφροσκόπιο μέχρι το νεφρό. Ανάλογα με την πάθηση και τον τύπο του ουρητηροσκοπίου που έχει χρησιμοποιηθεί, ο ουρολόγος που πραγματοποιεί τη νεφροσκόπηση μπορεί να χρησιμοποιήσει και άλλα εργαλεία, όπως λαβίδες βιοψίας ή αφαίρεσης λίθων, ίνες laser κ.ά.. Στο τέλος της εξέτασης, τοποθετείται αυτοσυγκρατούμενος ουρητηρικός καθετήρας (DJ), ο οποίος παραμένει στον ασθενή για λίγες ημέρες.

Η διαδερμική νεφροσκόπηση έχει διαφορετική διαδικασία. Μετά την έναρξη της αναισθησίας, τοποθετείται με κυστεοσκόπηση ένας ουρητηρικός καθετήρας στον νεφρό που θέλουμε να εξετάσουμε. Ο ασθενής τοποθετείται μπρούμυτα και στο επόμενο βήμα χορηγείται ειδικό σκιαστικό φάρμακο από τον ουρητηρικό καθετήρα, για να φανεί το σχήμα του νεφρού με τη βοήθεια ακτίνων Χ. Ο ουρολόγος τοποθετεί μία βελόνα στην οσφυϊκή περιοχή του ασθενή και με αυτήν εισέρχεται εντός του νεφρού. Μέσα από αυτή τη βελόνα, προωθούνται διάφορα σύρματα, με τελικό αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα κανάλι εργασίας διαμέτρου 10 χιλιοστών από την επιφάνεια του δέρματος μέχρι το εσωτερικό του νεφρού, εξού και το όνομα της τεχνικής (διαδερμική). Στη συνέχεια, ο ουρολόγος χρησιμοποιεί ένα εργαλείο, το νεφροσκόπιο με το οποίο εξετάζει το εσωτερικό του νεφρού και μέσα από το οποίο τοποθετεί  και άλλα εργαλεία, όπως λαβίδες βιοψίας ή αφαίρεσης λίθων, στυλεούς λιθοτριψίας ή ίνες laser, ανάλογα με το ποια θεραπευτική πράξη θέλει να διενεργήσει. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας, αφαιρείται το νεφροσκόπιο και συνήθως τοποθετείται αυτοσυγκρατούμενος ουρητηρικός καθετήρας, σωλήνας νεφροστομίας ή και τα δύο. Οι καθετήρες αυτοί παραμένουν για μερικές μέρες, μέχρι να ολοκληρωθεί η επούλωση του τραύματος της νεφροσκόπησης.

Ποια είναι τα αποτελέσματα της εξέτασης;

Με τη νεφροσκόπηση, επιτυγχάνεται ο κατακερματισμός και η αφαίρεση λίθων του νεφρού που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με άλλες, λιγότερο παρεμβατικές μεθόδους, ενώ μπορεί να αντιμετωπιστούν θεραπευτικά τα στενώματα της πυελοουρητηρικής συμβολής και κάποιοι όγκοι του πυελοκαλυκικού συστήματος. Επειδή, ωστόσο, πρόκειται για παρεμβατική διαδικασία, υπάρχει και η πιθανότητα επιπλοκών, οι οποίες κυμαίνονται από πολύ ήπιες μέχρι πάρα πολύ σοβαρές. Σε κάθε περίπτωση, μπορεί να υπάρχουν συμβάματα από την αναισθησία, ανάλογα και με τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενή. Μπορεί να υπάρξει μετεγχειρητικός πυρετός, ουρολοίμωξη ελαφριάς ή βαριάς μορφής, τραυματισμός ή διάτρηση του ουρητήρα ή της πυέλου του νεφρού ή αιμορραγία από το νεφρό, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι τόσο μεγάλη, που να αναγκάσει τον ουρολόγο να διακόψει τη διενέργεια της νεφροσκόπησης πριν από την ολοκλήρωσή της.